23 Ağustos 2009

KOKO PROJESİ…

Gezimiz sırasında kafesin arkasında duran gorilin hareketleri bana yıllar önce okuduğum ve okurken şaşırdığım bir projeyi hatırlattı…
Eve dönüş sonrasında eski dökümanlarımı çıkardım.2000 yılında Koko 20’li yaşlarının sonlarındaydı.Gorillerin kaç yıl yaşadığını bilmediğimden ölmüş olabileceği ihtimalini düşündüm.Web site adresine ulaştığımda gördüm ki Koko bugün 38 yaşında ve hala hayattaydı…
Amerika’da 1976 yılından beri devam eden bu proje adını dişi goril Koko’dan almıştı.Devlet desteklerinin yanı sıra hayvanseverlerin bağışlarıyla çalışmalarına devam eden vakıf ,gorillerin davranış ve zekalarını incelemek bunun yanı sıra hayvanlara yapılan işkencelere son vererek soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan bu canlılara insanların daha hassas yaklaşmasını amaçlamış,gerçekte insana özgü sanılan düşünce,hayal , duygu gibi kavramların hayvanlarda da olduğunu kanıtlamıştı.

Daha bir yaşındayken hayvanat bahçesinden yanına aldığı Koko ile iletişimi Dr. Francine "Penny" Patterson “ İşitme engellilerin” kullandığı işaretlerle sağlayarak, onu yedi yaşında konuşturmayı başarmıştı…

Koko artık 2000’den fazla sözcüğü anlıyor.Kelime dağarcığı ise 500 sözcükten oluşuyor.
İnsanlarla sohbet ediyor 3 ila 6 kelimeden oluşan cümleler kuruyor.

Normal bir insanın IQ’su (zeka) 100 iken,Koko’nun IQ’sunun 70-95 olduğu anlaşılmış.

Koko nesneleri tek tek gösterebiliyor mesela “soba nedir?” dendiğinde sobayı gösteriyor ,azarlandığı zaman karşılık veriyor.Karnı acıktığında ise "Bana sen kurabiye, çabuk" "Şu içeceği dök" diyebiliyor.


Koko’nun burada çok sevdiği, gün içinde oyun oynadığı arkadaşları var.
Dr.Ron Cohn,erkek goriller Michael, Ndume , üç köpek ve bir kedide onlarla birlikte…

Koko 13 yaşında iken Dr.Penny’e bir kedi istediğini söylüyor.Penny ona oyuncak bir kedi alıyor.Bunun üzerine Koko surat asıyor…Bir süre sonra vakıfa terkedilmiş üç kedi yavrusu getiriliyor.Artık anne olmak isteyen Koko içlerinden birini göstererek “bunu sevdim” diyor ve ona “Top” adını veriyor.O günden sonra “top” ile oynuyor,altını bağlıyor ve onu gıdıklıyor.Doğal ortamları dışında yetişen gorillerin hamile kalması pek mümkün olmadığından Koko’nun anne olabilme ihtimalide zor gözüküyor.

Goril vakfının web sitesini şayet incelerseniz 1997 yılından bugüne Koko’nun gün içersinde neler yaptığı fotoğraflarla günlük halinde tutulmuş,her sene kutlanan doğum günleri resimler ve videolar eşliğinde anlatılmış.Proje sayısız dergiye kapak ve konu olmuş…

Aslında çeviri oldukça uzun elimden geldiğince özetlemeye çalıştım.Zaman zaman duygulandım okurken, zaman zamanda şaşırdım.Dile kolay tam 33 yıl önce kurulan vakfın bilimi ve insanlığı aydınlatmak adına yaptığı çalışmalarda ki sabrı,bir o kadar da emeği taktir etmemek mümkün değil…
~~~




1.çeviri .bütün dünya
2.çeviri.National Geographic magazine
3.kynk.

15 yorum:

Ceyda Türkgeldi dedi ki...

ah canım ya çok çok teşekkür böyle birşeyi paylaştığın için.siteyede girdim inceledim. harika bir goril hele annelik duyguları,sarılmaları ahhh gözlerimden yaşlar geldi.Duygulandırdı beni

Sagır Kedi dedi ki...

ya ne kadar güzel bir bilgi paylaşmışsın tam benlik..Ara ara gözlerim yaşardı.Çok şanslıydı o goril..Sarılasım geldi

İçimden Geldiği Gibi dedi ki...

Ne demek arkadaşlar benim için zevkti...Beğenmenize sevindim.

minta dedi ki...

böyle ilginç konuları bulup,bulmakla kalmayıp paylaşmanız çok hoş.yazdıklarınızı keyifle okuyorum

Handan dedi ki...

Koko mutlu mudur acaba?

Ne bileyim bir anda aklıma bu soru geldi.

Bu sabırsız dünyada sabırlı insanların başarılarına bayılıyorum bu arada.

lemanice dedi ki...

çok güzel yha:))canım benim bana verdiğin ödül için teşekkür ediyorum.senden ödül almak benim için ayrı bir mutluluktu.sevgiler.

SMİLENA dedi ki...

a hatırladım bu projeyi.ay ne tatlı bir goril.demek azmin sonucu bu.
acaba darvinin teorisi gerçekmi dersin...

Sagır Kedi dedi ki...

İzin verirsen seni de kaynak gösteretek bloguma koymak isterim.Lütfeeennn izin verrr aglarımm bakkk o gorili çok sevdimmm:)))

LEMAN dedi ki...

gorıl harıka gerçekten projede emegı gecenlere helal olsun

GeCe dedi ki...

sağol canım uğraşın için bilmediğim birşeyi öğrendim yine

öykü dedi ki...

Sızın blogunuzu okurken hep bılmedıgım bı cok bılgıyı ogrenme sansım oluyor once bunun ıcın tekrar tsk etmek ıstıyorum..
ve gorıle bayıldım hele kı kedıyı kucagına almıs
bı cok ınsandan daha ınsan:) bence

zafer dedi ki...

Gerçekten müthiş birşey.Fakat merak ettim Koko'nun yanına neden öğrendiklerini diğer gorillere de aktarması için başka goriller konulmuyor..Erkek gorillerden bahsetmişsiniz gerçi ama onların gelişiminden söz edilmemişti.Merakım bu yüzdendir.Sevgi ve selamlarımla.

İçimden Geldiği Gibi dedi ki...

Zafer bey,yazıda da belirttiğim gibi çeviri oldukça uzundu detayları özetlemek ve bunları toparlamak biraz zaman aldı açıkçası.Diğer erkek gorillerin gelişimine dair pek bir şey yazmıyordu.Sanırım denek olarak Koko'nun üzerine yoğunlaşmış durumdalar diğer goriller ise ona kendi doğal ortamını hatırlatsın diye tutuluyor olabilir.Kendi türüyle zaten iletişim kurduğu için öğrendiği dili diğer gorillere öğretme gereği duymuyor olabilir.Zaten bu kadarıda insana özgü davranışlar neticede ona da birşeyler öğretmek kaç yıllarını almış.Dedim ya bence ilginç bir çalışma idi paylaşmak istedim.

E. Ali dedi ki...

yazınızı okudum sonra esas siteyi biraz inceledim bir iki videoya baktım.
Bu kadar zeki olabileceklerini bilmiyordum.

Bahceperim dedi ki...

farklı ve bilinmedik bir konuda paylaşım yapmışsın.Eline sağlık.Çok tatlı;gerçekten bazı şeyler hem sabır,hem gönüllülük hem de desteklerle sürdürülebiliniyor.Teşekkürler.